Katholieke Universiteit-LeuvenHoger Instituut voor Wijsbegeerte

Karl Marx et Friedrich Engels. Leur vie et leur œuvre. Tome IV : La formation dumatérialisme historique (1845-1846) by A. CornuReview by: J. GevaertTijdschrift voor Filosofie, 32ste Jaarg., Nr. 4 (DECEMBER 1970), pp. 793-794Published by: Peeters Publishers/Tijdschrift voor FilosofieStable URL: http://www.jstor.org/stable/40881846 .

Accessed: 28/06/2014 11:29

Your use of the JSTOR archive indicates your acceptance of the Terms & Conditions of Use, available at .http://www.jstor.org/page/info/about/policies/terms.jsp

.JSTOR is a not-for-profit service that helps scholars, researchers, and students discover, use, and build upon a wide range ofcontent in a trusted digital archive. We use information technology and tools to increase productivity and facilitate new formsof scholarship. For more information about JSTOR, please contact support@jstor.org.

.

Peeters Publishers, Tijdschrift voor Filosofie, Katholieke Universiteit-Leuven, Hoger Instituut voorWijsbegeerte are collaborating with JSTOR to digitize, preserve and extend access to Tijdschrift voor Filosofie.

http://www.jstor.org

This content downloaded from 46.243.173.151 on Sat, 28 Jun 2014 11:29:28 AMAll use subject to JSTOR Terms and Conditions

BOEKBESPREKINGEN 793

voegt er een lange en zeer nuttige inleiding (46 p.) aan toe ter situering van het logisch werk van Leibniz en van de gekozen teksten in het bijzonder. Deze uitgave is bijzonder interessant voor wie belang stelt in de geschiedenis van de symbolische logica waar Leibniz een plaats van initiator inneemt.

H. Roelants

René Lacroze, Maine de Biran. (Les grands penseurs), Presses Universitaires de France, 1970, 13 X 21, 244 p., 23 FF.

Dit boek komt ons voor als een zeer goed werk. De inhoud ervan geeft de rechtvaar- diging van het feit dat een Studie over Maine de Biran wordt uitgegeven in een collectie, die de titel draagt : Les grands penseurs. Al werd Maine de Biran destijds ook door V. Cousin gehuldigd als „le premier métaphysicien français de notre temps" (p. 15), toch werd hij ook niet zonder reden genoemd : „l'un des philosophes les plus isolés qui fût jamais." (p. 231) en verkreeg hij buiten Frankrijk nooit een grote vermaardheid. Volgens Lacroze is hij nochtans een „représentatif du génie français à l'égal de Descar- tes et de Malebranche" (p. 233), die op heel de Franse filosofie en psychologie een zeer grote invloed heeft uitgeoefend.

In een eerste hoofdstuk krijgen we een levensschets en een typering van de persoon- lijkheid van Maine de Biran. Het tweede hoofdstuk geeft een algemene karakterisering van zijn werk en beschrijft de lotgevallen van de Biraniaanse nalatenschap. Vanaf het derde hoofdstuk is het werk gewijd aan een nauwkeurige analyse van de hoofdthemata van Biran. In de conclusie krijgen we nog een bondige samenvatting van diezelfde hoofdgedachten en vervolgens een summiere uiteenzetting van de ideeën van vier belangrijke Franse denkers (Félix Ravaison, Jules Lachelier, Jules Lagneau en Emile Boutroux), om daardoor de invloed van Maine de Biran op hen en längs hen op heel de Franse filosofie beter in het licht te stellen. Het geheel wordt afgesloten met een bibliografie en een alfabetische index.

D. SCHELTENS

A. Cornu, Karl Marx et Friedrich Engels. Leur vie et leur œuvre. Tome IV : La formation du matérialisme historique (1843-1846), Paris, P.U.F., 1970, 14 X 22 cm., 318 pp., 30 F.F.

Als uitwerking van een betekenisvolle doctoraatsthesis over de jonge Marx (Parijs, 1934) versehenen achtereenvolgens in 1955, 1958 en 1962 drie volumes van een groots opgezette Studie die algemeen als merkwaardig en belangrijk wordt erkend. Dit vierde volume is van hetzelfde gehalte als de voorgaande : zeer rijke historische documentatie, doorgedreven analyse en over het algemeen een poging tot strenge en objectieve weer- gave van de gedachtengang van Marx en Engels. In dit volume wordt aandacht besteed aan de situatie in Europa (1840-1847), het werk van Engels over De situane van de arbeider skias se in Engeland, en het verblijf van Marx en Engels in Brüssel. Het grootste gedeelte van het volume is gewijd aan de analyse van de Duitse ideologie (pp. 170- 285). De hier geschetste problematiek van het historisch matérialisme zal verder afge-

This content downloaded from 46.243.173.151 on Sat, 28 Jun 2014 11:29:28 AMAll use subject to JSTOR Terms and Conditions

794 BOEKBESPREKINGEN

rond worden met de bijdragen uit het vijfde volume (in voorbereiding) . In dit onder menig opzicht zeer hoogstaande werk zal men nochtans betreuren dat de fel omstreden problematiek over de humanistische aspecten en de humanistische interpretatie van de jongere Marx weinig of geen weerklank vinden. De mogelijkheid om aan de vrijheid en de openheid een ruimere plaats toe te kennen in Marx' geschiedenisopvattinp v/ordt verdoezeld ten voordele van een meer deterministische interpretatie.

J. Gevaert

Les études bergsoniennes, t. VIII, Parijs, Presses Universitaires de France, 1968, 15 X 20, 14 FF.

Dit boek is het achtste volume van Les études bergsoniennes, een reeks verzorgd door „L'Association des Amis de Bergson". Het bestaat uit bijdragen van zeer uiteenlopende aard. A. Martin presenteert het dossier Bergson-Péguy en publiceert de correspondentie tussen Bergson, Péguy en enkele andere vrienden ; A. Robinet beschrijft vol enthoesias- me de eerste ontmoeting Bergson- Péguy aan de Ecole Normale Supérieure ; M. Barthé- lémy Madaule heeft het over Libre Bergson ; S. Zac onderzoekt Les thèmes spinozistes dans la philosophie de Bergson ; A. K. Marietti biedt een nota over Intuition et durée dans quelques ouvrages récents sur Bergson ; tenslotte volgen de teksten van de hulde gebracht door E. Gilson en J. Wahl aan Bergson in het Panthéon op 11 juli 1967.

Sinds enkele jaren genieten Bergson en het Bergsonisme een hernieuwde belangstel- ling in Frankrijk. Ten bewijze, de recente publikaties van G. Deleuze, P. Trotignon, A. Robinet en M. Barthélémy Madaule. De studies van deze laatste en van S. Zac in deze bundel zijn van zuiver-historische aard. In Lire Bergson kritiseert M. Barthélémy Madaule vanuit een strikt historische visie G. Deleuze's „nietzscheaniserende" interpre- tatie van Bergson in zijn werk Le Bergsonisme. In Les thèmes spinozistes dans la philo- sophie de Bergson biedt S. Zac een boeiende confrontatie tussen de twee grote Joodse denkers rondom thema's als de anterioriteit van de ontologie op de kennistheorie, het Zijnsdynamisme, de vrijheid, het heil door de vreugde en de lief de, en de Christus- figuur.

F. Vansina

Jean Filliozat, Les philosophies de l'Inde. (Que sais-je ? N° 932) P.U.F., 1970, 11,5 X 17,5, 125 p.

De auteur van dit kleine werkje maakt er vanaf het begin van zijn uiteenzetting attent op, dat geen land zulk een rijkdom aan filosofisene literatuur bezit als Indie en hij besluit met de bevestiging dat in die rijkdom een van de hoogste realisaties van de menselijke geschiedenis geïnvesteerd ligt. Het is natuurlijk niet gemakkelijk zo een schat van wijsgerige geschriften, tegenover dewelke wij als westerse mensen aanvankelijk zo vreemd staan, voor ons ietwat toegankelijk te maken, binnen het bestek van een honderdtal bladzijden. In feite worden we in de uiteenzetting eerder overrompeld door vreemde termen, dan dat ons een vermoeden wordt bijgebracht van datgene waar het in heel deze wijsgerige traditie om ging.

D. SCHELTENS

This content downloaded from 46.243.173.151 on Sat, 28 Jun 2014 11:29:28 AMAll use subject to JSTOR Terms and Conditions